De schooltuinwerkgroep
Daarbij staat de werkgroep centraal: Een groep mensen die gezamenlijk zorgen dat de schooltuin wordt voorbereid, onderhouden, de schooltuinlessen plaatsvinden én dat de doelen van de school daar ook in terugkomen. Vaak bestaat de schooltuinwerkgroep uit een kartrekker die ervoor zorgt dat een idee wordt gerealiseerd, een inhoudelijke moestuinexpert een praktische expert en een lesgever. Lees meer over de organisatie van de schooltuin en de schooltuinwerkgroep.
Jaarplanning
Een schooltuin moet passen binnen de jaarplanning van de groep die ermee aan de slag gaat. Wat leren de kinderen wanneer? Wanneer is er vakantie en welke andere activiteiten zijn er gepland? Wanneer je weet welke thema’s op de agenda staan, kun je met de schooltuinlessen aansluiten bij de leerdoelen in de klas.
Natuurlijk is de jaarplanning ook van invloed op alle lesgevers in de schooltuin en eventuele vrijwilligers. Je zorgt vóór de eerste les dat de tuin is voorbereid, stemt je keuze voor gewassen af op de seizoenen en de gewenste oogsttijd en wilt natuurlijk weten wanneer lesgevers of vrijwilligers afwezig zijn en er vervanging nodig is.
Tot slot staan de activiteiten in de tuin op de planning. Maak je iets bijzonders van de eerste les? Wanneer nodig je de burgemeester of wethouder uit? Wanneer organiseer je een open dag? Wanneer is er een bijzondere les, zoals een soeples, bijenles, etc? Als je een heldere jaarplanning maakt, geeft dat duidelijkheid aan de betrokkenen van school, maar ook bij de ondersteuners die betrokken zijn. Bovendien maakt het het gemakkelijker om ouders te betrekken als die vantevoren weten wat er wanneer op de planning staat. Een jaarplanning maak je elk jaar opnieuw, omdat vakantieroosters en de beschikbaarheid van mensen ook veranderen.
Benodigdheden
In de schooltuin heb je van alles nodig, maar niet alles schaf je elk jaar opnieuw aan. In het plan voor benodigdheden inventariseer je wat er nodig is in de tuin en wat er moet worden aangeschaft, gerepareerd of gemaakt om te kunnen starten met het nieuwe schooljaar. Bij een nieuwe schooltuin is de lijst natuurlijk langer dan bij een bestaande schooltuin, waar al van alles aanwezig is.
Niet elke schooltuin heeft hetzelfde nodig. Om je op weg te helpen is er een conceptlijst gemaakt, waar je zelf je aantallen op kunt aanpassen en jaarlijks bijhouden wat er nodig is.
Download de Lijst benodigdheden voor de schooltuin – PDF of in excel: Lijst benodigdheden voor de schooltuin – XLS
Eenmalig: Denk voor eenmalige benodigdheden bijvoorbeeld aan een waterpunt, hekwerk, een compostvoorziening en een basisassortiment aan gereedschappen. En wellicht wil je na een of enkele seizoenen uitbreiden en heb je materialen nodig voor nieuwe moestuinbedden, een overkapping voor de instructie of meer fietsenrekken.
Jaarlijks: Denk aan zaden, jonge planten, compost of groenbemesters en eventuele vervanging of uitbreiding van gereedschappen. Daarnaast heb je ook elk jaar bepaalde werkzaamheden die hierin passen, zoals het onderhoud van gereedschap en benodigde reparaties. Maak ook duidelijk wanneer je welke zaken nodig hebt en neem dat op in de jaarplanning.
Afspraken
Welke afspraken maken jullie in de schooltuin? Bij een nieuwe schooltuin is het belangrijk om na te denken over welke regels in de tuin gelden, zoals waar kinderen hun gereedschappen opruimen, wat de afspraken zijn over schoeisel en of en hoe kinderen tijdens de les naar de wc kunnen.
Daarnaast leg je ook vast welke afspraken er worden gemaakt met school over eventueel vervoer naar de schooltuin wanneer die op afstand is, en hoe ouders worden betrokken om te helpen. In veel schooltuinen zijn er altijd 1 of 2 hulpouders aanwezig bij de les, die door school aan het begin van het schooljaar geworven worden.
Ook voor vrijwilligers of andere ondersteuners is het fijn als duidelijk is wie welke taken op zich neemt en wanneer. Denk daarbij aan voorbereidingen per les, het klaarzetten van materiaal, wieden van gemeenschappelijke delen of het aanschaffen van benodigdheden.
Ontwerp
In het schooltuindraaiboek is het handig om een ontwerp van de schooltuin, inclusief afmetingen en ligging op te nemen. Het ontwerp zal niet jaarlijks veranderen, maar is praktisch om bij te hand te hebben wanneer afspraken worden gemaakt en het teeltplan wordt herzien. Verandert er iets in jullie ontwerp? Bijvoorbeeld omdat de schooltuin groeit? Neem het nieuwe ontwerp dan op in het draaiboek.
Je vindt inspiratie en informatie over het ontwerpen van nieuwe schooltuinen in het Handboek Schooltuinen in hoofdstuk 2, 3 en 7.
Teeltplan
Elk jaar maak je een teeltplan voor de schooltuin(tjes). Op het teeltplan wordt duidelijk wat je zaait of plant, wanneer dat gebeurt en op welke plek in de tuin. Zet er ook op wanneer elk gewas wordt geoogst, zodat je die plek eventueel voor een tweede teelt kunt gebruiken.
Houd bij het teeltplan rekening met de jaarplanning (zoveel mogelijk oogsten voor óf na de vakantie) en met de voorkeuren van de betreffende klas. Wil je aan het einde van het seizoen samen soep koken met de oogst? Zorg er dan voor dat de ingrediënten die je daarvoor nodig hebt ook op dat moment oogstklaar zijn.
Meer weten over het teeltplan? Lees hoofdstuk 3 en 4 van het Handboek Schooltuinen. In hoofdstuk 7 staan voorbeeld teeltplannen voor zowel de gemengde schooltuin als de wisselteelt schooltuin.
Wat staat er NIET in het het schooltuindraaiboek?
Het schooltuindraaiboek is echt een praktisch document. Het is gefocust op wat er nodig is om de schooltuin de draaien, maar is geen inhoudelijk document voor de lesgevers. Het bevat dus GEEN uitgewerkte lessen. Die zijn onderdeel van een lesprogramma, dat natuurlijk ook nodig is. Voor inspiratie voor een lesprogramma kun je kijken op onze pagina voor lesmaterialen.
