Kinderen op de schooltuin in Zierikzee

“Waarom zelf het wiel opnieuw uitvinden? Dat is vaak helemaal niet nodig.”

17 oktober 2024

Wat je kunt bereiken als je samenwerkt en je goed voorbereidt laat het Zeeuwse eiland Schouwen-Duiveland zien. Aankomend seizoen krijgen maar liefst 15 basisscholen daar schooltuinonderwijs. Janneke Donkers van NME Schouwen-Duiveland (NME SD) ziet haar grote droom uitkomen.

Binnen 3 jaar voor alle bassischoolleerlingen een groen schoolplein en de mogelijkheid om te tuinieren. Dat is onze droom, vertelde Janneke ons afgelopen voorjaar. En het ziet ernaar uit dat ze dat op Schouwen-Duiveland voor elkaar gaan krijgen.

Succesvolle pilot

In januari startte een pilot met 4 scholen, die nu geëvalueerd wordt. Bij de Alliantie Schooltuinen zijn we natuurlijk razend benieuwd! De resultaten zijn positief, kan Janneke alvast verklappen. “Bij een van de pilotscholen werd gematigd enthousiast gereageerd door een van de leerkrachten. We wisten namelijk pas in oktober 2023 dat we in februari 2024 – dus halverwege een lopend schooljaar- aan de slag gingen met de aanleg van een schooltuin en het geven van moestuinlessen. Maar de leerkracht is gelukkig heel enthousiast over dit eerste jaar. De kinderen vonden het geweldig en hadden altijd zin om te tuinieren, weer of geen weer. Leerlingen die normaal moeite hebben met lang stil zitten en de aandacht erbij te houden, bloeien in de tuin op.” Van de 21 basisscholen op het eiland krijgen volgend seizoen maar liefst 15 scholen de mogelijkheid om te schooltuinieren. De resterende scholen volgen, als zij dit willen, hopelijk het jaar erop.

Samenwerken

“Er was een lange adem voor nodig”, vertelt Janneke. Het hele pilotproject startte eind 2021 met het vormen van een kerngroep met daarin Janneke, een medewerker van IVN, een beleidsmedewerker van de gemeente, een lokale imker en een projectleider vanuit de scholen. De grondige aanpak wierp zijn vruchten af: in het najaar van 2023 keurde de gemeenteraad het voorstel goed en kwam er een groot deel van het budget beschikbaar. In januari startte de pilot op 3 scholen in Bruinisse en 1 in Zierikzee.
Janneke nam contact op met Stichting Natuurstad Rotterdam, omdat zij al veel ervaring hadden met schooltuinieren. Ze kreeg veel advies en kon het lespakket schooltuinieren, een teeltplan, rooster en andere producten van Natuurstad tegen een vergoeding overnemen. Waarom zelf het wiel opnieuw uitvinden? Dat is vaak helemaal niet nodig.”

Opnemen in het curriculum

Het idee is dat de deelnemende scholen voor 3 jaar (financiële) ondersteuning krijgen, onder andere in de vorm van moestuincoaches, educatiemiddelen en zaai- en plantgoed. Na die 3 jaar is het de bedoeling dat de scholen het schooltuinprogramma zelfstandig voortzetten. Scholen kunnen dan zelf hun moestuinlessen verzorgen of de moestuincoach van NME SD inhuren. “Het is mijns inziens vooral belangrijk dat de schooltuinlessen opgenomen worden in het standaard curriculum”, gaat Janneke verder. “Dus niet meer leuk voor erbij of als er toevallig tijd voor is, maar standaard geïntegreerde schooltuinlessen in het schoolaanbod. Die borging is belangrijk, omdat we in de loop der jaren al vele schooltuintjes zagen komen en helaas ook weer zagen gaan. Als die ene enthousiaste leerkracht of vrijwilliger weggaat of ziek wordt, zie je het schooltuinieren vaak als een kaartenhuis in elkaar vallen.

Start nu met voorbereiden

Naast samenwerken en de lessen opnemen in het curriculum geeft Janneke als tip om nu (oktober / november) al te starten met voorbereiden, zeker als je de tuin nog moet aanleggen. “Je moet kijken waar je de schooltuin gaat aanleggen, wat de bodemkwaliteit is, er moet een ontwerp komen, de tuin moet worden aangelegd, je hebt gereedschap, plant- en zaaigoed en een teeltplan nodig en natuurlijk budget. En dan moet je de educatie nog inrichten.” Je hebt die tijd echt nodig voor je voorbereidingen. Natuurlijk hangt het af van de grootte van de schooltuin en de ambities die je hebt, maar wacht niet te lang.

Kinderen op de schooltuin in Zierikzee

Rapportcijfer voor schooltuinieren?

Dat de droom van Janneke nu lijkt uit te komen, wil niet zeggen dat ze stopt met dromen. “Hoe mooi zou het zijn als je in de toekomst niet alleen een cijfer voor rekenen en taal op je rapport hebt staan, maar ook eentje voor schooltuinieren. Dat zou ik echt fantastisch vinden!”

 

Foto’s: Sanne van der Most

Extra tips van Janneke

  • Zoek hulp! Kijk op de site van Alliantie Schooltuinen, neem contact op met andere schooltuinen/ervaringsdeskundigen of een NME-centrum bij jou in de buurt in plaats van alles zelf uitvinden.
  • Zoek samenwerking. Kijk of je samen met andere scholen een moestuin kunt aanleggen. Je kunt dan alles met elkaar delen, wat de kosten drukt.
  • Zoek het dichtbij. Ga je voor een externe locatie? Zorg dan dat deze op loopafstand van de school is, zodat je niet onnodig veel lestijd kwijt bent.
  • Zoek extra mogelijkheden. Haak aan bij de gemeentelijke opgaves over biodiversiteit, klimaatadaptie, gezondheid etc. als je jouw plan indient bij de gemeente.
  • Deel je droom. Richt een samenwerkingsverband op met mensen die jouw passie delen en formuleer een gezamenlijke droom. Vervolgens kun je aan de slag met een plan van aanpak waarin je samen aan de slag gaat.
Janneke Schouwen-Duiveland

Meer tips

Kijk of er mogelijkheden zijn om subsidie of andere financiële ondersteuning te krijgen.
Denk voor de locatie van je schooltuin ook aan minder voor de hand liggende plekken. Misschien heeft het lokale verzorgingshuis wel een tuin waar kinderen in zouden kunnen tuinieren?
Werk heel goed samen met de gemeente. Een schooltuin kan van grote waarde zijn voor het realiseren van gemeentelijke doelen. Lees hierover meer op onze pagina voor gemeenten.

Enthousiast geworden? In het Handboek Schooltuinen vind je de handvatten die je nodig hebt om ook bij jou in de gemeente of op school te starten met schooltuinieren.